روبی یا یاقوت قرمز چیست و چه کاربردی در جواهرسازی دارد؟

روبی یا یاقوت قرمز در رتبه سوم زیباترین و گرانقیمت ترین سنگ ها قرار دارد. معادن متعددی در جهان وجود دارند که یاقوت قرمز را از آنها استخراج می کنند. در افغانستان، میانمار، کنیا، موزامبیک، ماداگاسکار در آفریقا و… معادن یاقوت قرمز فعالی وجود دارند.

روبی یا پودر قرمز مانند اکثر سنگهای قیمتی در هزاره های قبل نیز شناخته شده بود. در یونان باستان سرزمین های عرب و جنوب آسیا بسیار محبوب بود و از نظر آن ها دارای خواص و نیروهای جادویی است. که اغلب در دستبند طلا زنانه ، گردنبند طلا زنانه ، انگشتر زنانه و مردانه استفاده میگردد. جالب است بدانید که در ادیان مختلف از یاقوت قرمز صحبت شده است. در دین اسلام نیز پوشیدن یاقوت قرمز سفارش شده است.

یاقوت قرمز یا روبی چیست؟

یاقوت قرمز واژه‌ای عربی است اما در زبان انگلیسی «روبی-Ruby» نام دارد. در زبان فارسی با نام «یاکند» شناخته می‎شود. یاقوت قرمز طیف رنگی مختلفی دارد. صورتی، قرمز، خونی و کبود را می‌توان نام برد. یاقوت قرمز با نام «یاقوت سرخ» نیز شناخته می‌شود.

طیف های مختلف روبی یا یاقوت قرمز از معادن مختلف استخراج می شود. به طور مثال در معادن افغانستان یاقوت قرمز در طیف های مختلف قرمز وجود دارد. در ترکیب یاقوت قرمز ماداگاسکار طیف صورتی و نارنجی دیده می‎شود. یاقوت قرمز برمه نیز دارای طیف قرمز تیره تا قهوه ای است.

ناگفته نماند که روبی به عنوان «سلطان سنگ ها» نیز شناخته شده است. یاقوت علاوه بر طیف قرمز دارای طیف های مختلف دیگری نیز می باشد. یاقوت زرد، بی رنگ، کبود یا آبی را نیز می‏توان نام برد.

کانی شناسی روبی یا یاقوت قرمز

ویژگی مهم روبی یا یاقوت قرمز مربوط به درجه سختی آن است. این سنگ زیبا بعد از سنگ گرانبهای «الماس» سخت ترین سنگ قیمتی جهان است. به عبارت دیگر تنها سنگی که می‌تواند آن را تراش دهد الماس است. یاقوت قرمز از لحاظ درجه سختی در رده 9 ام قرار دارد. در برابر مواد شیمیایی مقاوم بوده و واکنش پذیر نیست. این سنگ در لایه های آتشفشانی یافت می‎شود، در دسته سنگ های اکسید معدنی است و به خانواده کروندوم ها تعلق دارد.

روبی یا یاقوت قرمز از ترکیب اکسید آلومینیوم ساخته می‎شود. اما به واسطه سایر ترکیبات شیمیایی دارای رنگ های مختلفی است. در ساختار شیمیایی آن آلومین خالص و مقدار بسیار کمی آهن وجود دارد. رنگ قرمز آن به دلیل وجود عنصر کرومیوم است که به آن وابسته است. ناخالصی های دیگری مانند مس، کروم، منگنز و تیتانیوم نیز در آن وجود دارند که باعث تغییر رنگ یاقوت می ‎شوند (کبود، زرد، نارنجی و…). طیف قرمز به فلز آهن و کروم آن وابسته است.

در آخر اینکه روبی یا یاقوت قرمز در سیستم تریگونال متبلور شده است. البته شکل یاقوت قرمز به محل کشف شده (معدن) آن وابسته است، مانند سافایرهای دو هرمی. این سنگ در مقابل اشعه ایکس با طول موج های کوتاه یا بلند مقاوم است. روبی رخ نداشته و شکستگی دارد، به همین دلیل در زمان تراش، ضایعات زیادی خواهد داشت.

قیمت یاقوت قرمز روبی

روبی یا یاقوت قرمز در دسته سنگ های گرانبها، جایگاه سوم را به خود اختصاص داده است. «الماس و زمرد» در رده اول و دوم قرار دارند. معمولاً یاقوت قرمز با وزنی بیش از 5 قیراط به ندرت یافت می‎شود. اگر یاقوت قرمز وزنی بیشتری داشته باشد قیمت نیز آن افزایش می‎یابد که معمولاً اشراف یا تاجرها آن را خریداری می‎کنند. با ارزش ترین و گرانقیمت یاقوت های قرمز متعلق به کشور برمه است. مشهورترین معدن یاقوت قرمز در برمه است که موگوک (mogok) نام دارد. یاقوت سرخ خالص یا به اصطلاح «دانه اناری» که ارزش بسیار بالایی دارد از این معدن به دست می آید. در رابطه با تجارت یاقوت قرمز، سنگ های کشف شده از این معدن بسیار محبوب و پرطرفدار هستند.

قیمت روبی یا یاقوت قرمز به چهار فاکتور مهم وابسته است:

کشور تولیدکننده: برمه یا میانمار گرانبهاترین یاقوت های قرمز را استخراج می‎کند.
وزن یاقوت: بر اساس قیراط محاسبه می‌شود، یعنی هر 5 قیراط معادل 1 گرم است. قیمت یاقوت قرمز روبی با افزایش یا کاهش وزن آن، رابطه مستقیم دارد.
رنگ یاقوت: گفتیم که یاقوت قرمز دارای طیف رنگی متنوعی است. قیمتی ترین رنگ متعلق به قرمز خالص یا به اصطلاح قرمز دانه اناری است. هرچقدر رنگ قرمز غلظت بیشتری (رو به قرمزی) داشته باشد گران تر است.
برش یا تراش یاقوت: هنر دست بسیار مهم است، به طوری که قیمت را دچار نوسان می‎کند (بسیار بالا یا بسیار پایین). زیبایی، شکل هندسی، قرینگی کامل، نظم و ترتیب فاکتورهای بسیار مهمی هستند.
درجه پاکی یاقوت: به این معنی که درون یا سطح آن هیچگونه ناخالصی وجود نداشته باشد و خالص باشد. هرچقدر شفافیت و درخشندگی روبی بیشتر باشد و رگه های درون آن کمتر باشند ارزش بیشتری دارد. به طور طبیعی درون و سطح یاقوت قرمز رگه هایی وجود دارند.

کاربردهای روبی یا یاقوت قرمز

مهمترین کاربرد روبی یا یاقوت قرمز مشابه سایر سنگهای قیمتی است. از یاقوت قرمز در صنعت طلا و جواهرسازی استفاده می‎شود. انواع جواهرات و زیورآلات را می‌توان با سنگهای گرانبهایی مانند یاقوت زیباتر کرد. انواع زیور آلات گلو، انواع زیورآلات گوش، انگشتر و… را می‎توان نام برد. البته می‎ توان انواع دستبند چرم طلا مردانه، دستبند طلا زنانه، دستبند مهره ای طلا و گردنبند طلا زنانه را با انواع یاقوت تزئین کرد.

از یاقوت سرخ بیشتر برای طراحی و ساخت انگشتر استفاده می‎کنند. برخی طراحان به صورت سفارشی از سنگ های قیمتی مانند یاقوت قرمز، ست یا نیم ست هایی از طلا و جواهرات را طراحی می‎کنند. معمولاً سنگ هایی با وزن و ابعاد بزرگ، قیمت های بسیار بالایی از چند صد هزار تا میلیون دلار را به خود اختصاص می‎دهند. البته فقط تاجران و اشراف زادگان در تعداد زیاد یا ابعاد بزرگ سفارش می‎دهند. به طور مثال یک یاقوت قرمز که وزن بالایی دارد در تاج ملکه انگلیس قرار دارد.

خواص یاقوت قرمز، سلطان سنگ ها

ویژگی ها و خواصی که برای روبی یا یاقوت بیان می‌شود متعلق به فرهنگ های عامه، افسانه ها و… است. برخی افراد بر این باورند که یاقوت قرمز برای روح و روان خواص بسیاری دارد. در دین مبین اسلام و همچنین احادیث استفاده از یاقوت قرمز توصیه شده است. پوشیدن یاقوت قرمز هم و غم را از انسان دور می‎کند. انسان را از بلا مصون می‌دارد و برای دفع فقر نیز بسیار نافع است. پیامبر اسلام افراد را به پوشیدن یاقوت قرمز توصیه می‎کردند.

در فرهنگ اروپایی یاقوت سرخ دارای ویژگی های جادویی است و آن را نماد ثروت و قدرت می‎دانستند. در نسخه هایی که متعلق به قرن 13 است آن را از بین برنده سموم در بدن و حافظ شادابی و سلامتی پوست می‎دانستند. این سنگ به رنگ خون است به همین دلیل بسیاری بر این عقیده اند که حیات و زندگی را به انسان هدیه می‎دهد.

یاقوت سرخ برانگیزاننده چاکراه اول است و با حیات آدمی در ارتباط می‎باشد، یعنی کم خونی را برطرف می‎کند. به سلامت قلب کمک کرده و انرژی از دست رفته را باز میگرداند. همچنین برای افزایش تمرکز و فعالیت‌های ذهنی موثر است و آگاهی را افزایش می‌دهد.

روبی یا یاقوت قرمز نماد عشق، دوست داشتن و اشتیاق دو فرد به یکدیگر است. به همین جهت هدیه دادن آن در سالگرد ازدواج مرسوم می‎باشد.

مشهورترین یاقوت ها در جهان

برخی یاقوت های سرخ نیز مشهور و شناخته شده هستند. شهرت آنها بیشتر به واسطه وزن آنهاست، مانند مشهورترین الماس های دنیا که وزن برخی از آنها نزدیک به 1000 قیراط است. برخی از مشهورترین یاقوت های قرمز عبارتند از:

یاقوت صلح: بعد از پایان جنگ جهانی اول کشف شد و وزن آن 43 قیراط است.
یاقوت سرخ لانگ استار: وزن آن 100 قیراط است که در نیویورک از آن نگهداری می‎شود.
یاقوت برمه: وزن آن 32 قیراط است. در یک حلقه به کار رفته است که بیش از 6 میلیون دلار فروخته شد.
یاقوت ستاره‌ای ریوز: وزن آن 138 قیراط است. هم اکنون در موسسه ای، در واشنگتن از آن نگهداری می‎شود.
یاقوت ادوارد: وزن آن 167 قیراط است که بر روی تاجی نصب شده است. در موزه تاریخ ملی لندن از آن نگهداری می‌شود.
یاقوت سرخ 125west: این سنگ وزنی معادل 18696 قیراط دارد که تا به حال تراش نخورده است. در برمه از آن نگهداری می‎شود.